Water in beeld in documentaire 1 kilometer Langbroekerdijk
De RTV Utrecht-documentaire '1 kilometer Langbroekerdijk...en zover je kunt kijken' staat zondag de 22e november helemaal in het teken van water. Hoogheemraad Els Otterman vertelt hoe we kwelwater langer vast houden in het gebied en wat we doen om barrières voor vissen weg te nemen.
Leen Doeve en zijn vrouw Tineke Booij kwamen zes jaar geleden aan de Langbroekerdijk wonen, en raakten geboeid door alle verhalen van de bewoners van het Langbroekerweteringgebied. Die verhalen zijn gebundeld in een zesdelige documentairereeks '1 km dijk...en zover je kunt kijken' die elke zondag wordt uitgezonden via RTV Utrecht. De Stichtse Rijnlanden droeg via de subsidieregeling Blauwe Bewoners Initiatieven ook bij 22 november aan de serie.
Kwelwater vasthouden
Komende zondag staat water centraal. Hoogheemraad Els Otterman vertelt hoe we het schone kwelwater dat naar boven komt in het gebied langer vasthouden. Het afgelopen jaar namen we hiervoor in samenwerking met vele landgoedeigenaren in de Kom van Langbroek vele maatregelen, en daar gaan we het komende jaar nog mee door.
Droogte
Dat dat belangrijk is bleek afgelopen zomer, toen we voor de flanken van de Heuvelrug/het gebied ten noorden van de Gooyerwetering een verbod op het uit de sloot pompen van water moesten instellen. Els Otterman: "De aanvoer van kwelwater uit de Heuvelrug was helemaal tot stilstand gekomen. En regen viel er ook al niet. De gevolgen van klimaatverandering zien we dus ook hier, in het Langbroekerweteringgebied. Om die gevolgen te verminderen, zijn technische ingrepen niet voldoende. We zullen in Nederland met z’n allen ook minder water moeten gebruiken.
Iedereen kan daaraan zijn of haar steentje bijdragen, door zuinig met water te zijn. Laat regenwater infiltreren in je tuin: “tegel eruit, plantje erin”. En vang regenwater op in een ton. Gebruik dit water voor het begieten van planten. En wees zuinig met drinkwater. Zo dragen we samen bij aan een mooier Langbroekerweteringgebied".
Vispassages en vismigratieonderzoek
Ook zijn in de aflevering beelden te zien van vismigratieonderzoek dat in augustus is gehouden. De Langbroekerwetering is een belangrijk water voor de aan- en afvoer van water in het gebied, maar ook voor vissen. Er komen meer dan 15 soorten vis voor in de wetering, van grote snoeken en brasems tot kleine voorntjes. Sommige soorten trekken duizenden kilometers ver, zoals de paling en de zalm, sommige soorten wel honderd kilometer, zoals de winde, weer andere blijven in de regio.
De aan- en afvoer van het water hier in de wetering regelen we met vijf stuwen, die echter een barrière vormen voor vissen. Vooral als ze stroomopwaarts willen zwemmen. Al meer dan 25 jaar (sinds 1993) zijn er daarom vispassages bij de stuwen in de Langbroekerwetering.
We doen al langer onderzoek naar vismigratie en de werking van vispassages hier. De laatste jaren via tags en detectiepoortjes. 1400 vissen zijn voorzien van een tag, een kleine chip. In de vispassages en bij de stuwen zijn detectiepoortjes geplaatst. Zo kunnen we precies zien hoeveel van de getagde vissen de stuwen en vispassages passeren.
Ander onderzoek heeft opgeleverd dat sommige vispassages verstopt waren. Die houden we nu beter schoon.
Uit vismigratieonderzoek in 2018 en 2019 is gebleken dat de vispassages in het Langbroekerweteringgebied goed presteren. En het heeft ook leuke weetjes opgeleverd, bijvoorbeeld dat bij de stuw Sterkenburg een 60 cm lange snoek in één minuut door de kamers van de vispassage slalomt en de hele Langbroekerwetering als zijn woonplaats gebruikt.
Op deze manier krijgen we meer inzicht in de waarde van de Langbroekerwetering en zijwatertjes voor vissen en kunnen we onze vispassages optimaliseren.
Hoogheemraad Els Otterman vertelt voor camera in de Beverweerdselaan over de kwelwaterroutes: "Het schone kwelwater is ooit gevallen op de Utrechtse Heuvelrug en is zo schoon doordat het jarenlang gefilterd is door het zand in de ondergrond. Dat water spoelt nu nog snel de Langbroekerwetering in en stroomt weg naar de Kromme Rijn. Dat is zonde en gaan we anders doen. Het water van de Driebergse Meer bijvoorbeeld. Dat leiden we straks via de sloot evenwijdig aan de Langbroekerwetering helemaal richting Odijk, zodat een groter gebied er van kan profiteren.
Aan de andere kant van de Langbroekerwetering maken we ook zo’n route. Het schone kwelwater dat naar boven komt op bijvoorbeeld landgoed Hindersteyn, leiden we via verschillende landgoederen naar Sterkenburg en naar Beverweerd en vanaf daar verder, onder de Langbroekerwetering door tot aan Zeist toe. Hiervoor plaatsen we op verschillende plekken in het gebied duikers (buizen) en stuwen, om het schone kwelwater zo lang mogelijk vast te houden. Door de lange weg die het water aflegt, kunnen planten en dieren er lang van profiteren. Zo werken we aan een natuurlijker watersysteem, dat tegen een stootje kan bij hevige regenval èn droogte".
Els Otterman bij vismigratieonderzoek in de Langbroekerwetering