Ervaringen boeren en waterschap vijf jaar pionieren in polder Spengen

Na vijf jaar pionieren in de polder Spengen is het gelukt om de grondwaterstand in het groeiseizoen hoger te houden met actieve waterinfiltratie, ook wel drukdrainage genoemd. Dat is één van de conclusies uit de Bedrijvenproef Spengen: Sturen met grondwater. In deze polder is voor het eerst in Nederland grootschalig actieve waterinfiltratie in de praktijk getest.

Vanaf 2016 zetten zeven boeren zich daar samen met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden in om de bodemdaling van het veen te remmen en de CO2-uitstoot te beperken. Hiervoor is circa 15% van de agrarische percelen in Spengen voorzien van een actief waterinfiltratiesysteem. Hiermee kunnen de boeren per perceel de grondwaterstand regelen.

Gedurende vijf jaar zijn verschillende aspecten onderzocht: grondwaterstanden, bodemhoogte, waterkwantiteit, bodemvocht, bodemconditie, draagkracht, stroomverbruik en kosten. Praktijkervaringen van de boeren waren ook een belangrijk onderdeel van de proef. Zo is inzicht gekregen in het effect van actieve waterinfiltratie op het remmen van de bodemdaling en op de werking in de praktijk.

Nieuwe techniek

De techniek en de ervaringen waren nog pril bij aanvang. Toch zijn de boeren samen met het waterschap met deze nieuwe techniek aan de slag gegaan, omdat beide zich zorgen maakten over de gevolgen van bodemdaling op de langere termijn.

Uit de proef is gebleken dat agrariërs en waterschap veel hebben geleerd over het sturen met grondwater. Gebleken is dat het effect op de bedrijfsvoering neutraal is. Ook vraagt het systeem een flinke investering en heeft het onderhoud nodig.

Voorbeeld voor andere gebieden

Bij de bedrijvenproef Spengen heeft het waterschap het sturen op de grondwaterstand losgelaten in vertrouwen, maar is tegelijkertijd heel betrokken gebleven. Boeren en waterschap zijn samen begonnen, zonder vooraf alles te willen weten. Dit zijn twee van de belangrijkste succesfactoren van deze proef.

Langere meetreeks nodig

De grondwaterstand is in het groeiseizoen duidelijk hoger gehouden. Dat geldt ook voor de bodemhoogte in een droog seizoen. Daarom is de verwachting dat actieve waterinfiltratie een remmend effect heeft op bodemdaling. Om iets te kunnen zeggen over het effect van waterinfiltratie op de langjarige bodemdaling is een meetreeks van minstens zes jaar nodig. In Spengen is nu vijf jaar gemeten. Daarom is het nog te vroeg om algemene conclusies te trekken en wordt er nog aan bodemhoogte gemeten tot 2026.

Kansen binnen de proef: weidevogelproef

Binnen de bedrijvenproef is een proef met weidevogels gedaan. Het lukte om de grondwaterstand met waterinfiltratie substantieel te verhogen. Hierdoor ontstonden plas-dras situaties op de lage delen van de percelen. Deze trokken weidevogels aan, die in aantal zijn toegenomen op de percelen met waterinfiltratie.

Actief waterinfiltratiesysteem

Met het waterinfiltratiesysteem wordt geprobeerd de grondwaterstand in het perceel actief hoger te houden door waterinfiltratiebuizen aan te sluiten op een waterton met pomp (drukdrainage), in plaats van op de sloot. Hierdoor blijft de veenbodem, die te vergelijken is met spons, optimaal vochtig. De proef is mede gefinancierd door de provincie Utrecht en duurde vijf jaar, van 2017 tot en met 2021.

Meer informatie

De eindrapportage en meer achtergrondinformatie, filmpjes en nieuwsberichten over de proef.

Meer informatie over de weidevogelproef vindt u op de site van Agrarisch Collectief Rijn, Vecht en Venen, rijnvechtenvenen.nl:  Welkom - Rijn Vecht en Venen