Tweede leven voor beschoeiingsplanken uit Hollandsche IJssel

Over AQUON

AQUON is een samenwerkingsverband van negen waterschappen en biedt waterschappen in Midden- en Zuid-Nederland inzicht in de waterkwaliteit. AQUON levert wateronderzoek, geeft voorlichting en advies.

In het kantoor in aanbouw van AQUON lopen bouwvakkers af en aan. Over enkele maanden wordt het 150 meter lange pand aan de Brede Hoon in Houten opgeleverd. Binnen ruikt het naar hout. Met uitzondering van de twee laboratoria in de vleugels is het gebouw opgetrokken uit dit duurzame en klimaatvriendelijke bouwmateriaal.

De gevel van het gebouw springt vooral in het oog. Die is bekleed met de tot latten verzaagde beschoeiingsplanken uit de Gekanaliseerde Hollandsche IJssel bij Montfoort en Oudewater. “Op sommige kun je de klei nog zien zitten”, lacht Dirk-Jan Zwezerijn. Als contractmanager regionale waterkeringen was hij nauw betrokken bij het hergebruik van de oude beschoeiing.

Tweede leven

“Beschoeiingsplanken zijn van tropisch hardhout, type Azobé en gaan ongeveer dertig jaar mee”, vertelt hij. “Daarna moeten ze worden vervangen, omdat het deel rond de waterlijn gaat rotten. Hout dat nog voldoende restlengte heeft slaan we op voor toekomstige projecten. Het overige vervalt vaak aan de aannemer. Ook dan krijgt het nog weleens een nieuwe bestemming, bijvoorbeeld door het aan scholen te schenken als klusmateriaal. Maar het deel onder water is nog goed bruikbaar. Als gevelbekleding krijgt het een tweede leven.”

Een timmerfabriek heeft de planken verzaagd tot latten in verschillende lengtes. “Verdere bewerking is niet nodig. Ze kunnen zo weer dertig jaar mee”, aldus Zwezerijn. In totaal leverde HDSR meer dan 3000 kubieke meter hardhout voor de gevel van het AQUON pand.

Ook voor andere projecten is voorlopig genoeg oud hardhout beschikbaar, zegt hij. “We moeten de komende jaren in ons werkgebied nog tientallen kilometers aan beschoeiing vervangen. Bovendien leggen we steeds meer milieuvriendelijke oevers aan, waarbij veel hardhout vrijkomt. We willen zo min mogelijk hout weggooien door het een nieuwe bestemming te geven. Dat is een uitdaging, maar ook een kans om creatief te zijn en duurzame oplossingen te vinden.”

Gebruik van gerecycled materiaal

Bij het vervangen van beschoeiingen probeert HDSR ook zoveel mogelijk gebruikte materialen toe te passen. Zwezerijn: “Dat kan gaan om hout van andere waterschappen, maar bijvoorbeeld ook om gerecyclede stalen buispalen. Gerecyclede materialen zijn niet altijd goedkoper dan nieuwe, omdat ze bewerkt moeten worden, maar als waterschap zijn we bereid om te investeren in duurzaamheid.”

Bestuurder Nanda van Zoelen van het waterschap en tevens lid- en plaatsvervangend voorzitter- van het algemeen bestuur AQUON is bij het waterschap verantwoordelijk voor waterzuivering, financiën en digitale transformatie. Nanda vertelt dat HDSR in 2050 volledig circulair wil zijn en in 2030 voor 50 procent. “Voor ons betekent duurzaamheid onder andere hergebruik van materialen, zoals bij het pand van AQUON. Maar denk ook aan reststoffen die vrijkomen bij waterzuivering. We beschouwen die reststoffen tegenwoordig als waardevolle grondstoffen. Zoals cellulose, een grondstof voor onder meer wegen, fietspaden of een oeverbeschoeiing. Onze zuiveringsinstallaties worden daarom ook wel grondstoffenfabrieken genoemd.”

Nieuwe zuiveringstechnieken

Met nieuwe zuiveringstechieken, zoals ozoninstallaties, slaagt het waterschap erin steeds meer reststoffen uit het afvalwater te filteren. “We kunnen zo inmiddels ook ruim 70 procent van de medicijnresten en andere zorgwekkende stoffen uit het afvalwater halen. Verder streven we naar efficiënt watergebruik en het gebruik van lokale grondstoffen en materialen voor bijvoorbeeld dijkversterkingen. Dat doen wij overigens niet alleen, maar samen met alle waterschappen.”

Het pand van AQUON laat zien dat hergebruik van materiaal niet alleen duurzaam en praktisch is,  maar ook esthetisch heel aantrekkelijk kan zijn, aldus Van Zoelen. “Het is een prachtig pand en een voorbeeldproject voor andere organisaties. Ik ben er erg trots op.”