Klimaatadaptief
Dat we steeds vaker te maken krijgen met extreme regenval, hoge temperaturen en langdurige droogte dat weten we. Tegelijkertijd weten we niet precies hoe snel en in welke mate de ontwikkelingen gaan. Dat maakt het uitdagend om goed voorbereid te zijn, ons aan te passen en beslissingen voor de toekomst te maken. Om toch ‘vooruit te kunnen werken’, maken we gebruik van gegevens van het KNMI. Dit instituut heeft scenario's berekend die aangeven welke weersomstandigheden we in de toekomst kunnen verwachten.
Klimaatverandering vraagt ook dat we in ons gebied anders kijken naar de inrichting van stad en wijk. Water is wat ons betreft een leidend principe bij bouwplannen en daarom praten we daar vanaf het begin over mee: waar wel en waar beter niet gebouwd kan worden en hoe je wijken zo kunt inrichten of aanpassen zodat ze (beter) zijn ‘afgestemd’ op extreem weer.
Gelukkig wordt het bij bijvoorbeeld gemeenten steeds vanzelfsprekender om het onderwerp water mee te nemen in besluiten over het bouwen of aanpassen van wijken. Bijvoorbeeld: hoe kun je straten en buurten zo kunt inrichten dat extreme neerslag niet leidt tot wateroverlast? In 2023 hebben we met verschillende gemeenten kleinere en grotere wijken aangepast.
In 2018 werd duidelijk wat de gevolgen van klimaatverandering zijn voor de Utrechtse Heuvelrug. Die zomer was het zo droog dat dat niet alleen zichtbaar was op de Heuvelrug zelf, maar ook aan de randen van het gebied. Daar liggen natuurgebieden met grote biodiversiteit, die afhankelijk zijn van water. En ook omringende landbouwgebieden merkten effecten. De conclusie was dat de natuurlijke watervoorraad in het gebied behoorlijk was geslonken.
In 2023 werkten we binnen het project Blauwe Agenda samen met gebiedspartners aan plannen om het water in het gebied beter vast te houden. Want dit water is van essentieel belang voor de natuur, levert jaarlijks miljarden liters drinkwater van de hoogste kwaliteit en speelt een belangrijke rol voor de landbouw op de Heuvelrugflanken.
In 2023 startten we met een onderzoek naar onze zuiveringen, stuwen en gemalen. Wanneer het hard regent, kunnen deze het vele water goed afvoeren. Maar wat als er zoveel neerslag valt dat stuwen en gemalen onder water komen te staan? Blijven ze dan nog werken? Dit onderzoek loopt nog.
Ook kijken we naar situaties met extreme droogte. Zo heeft de provincie Utrecht een Verdringingsreeks gemaakt. Deze Verdringingsreeks treedt in werking als het zo droog is, dat er niet voor alle functies meer voldoende water beschikbaar is. In de reeks staat dan wie als eerste geen water meer krijgt, en wie opvolgend niet meer. We onderzoeken hoe dit in de praktijk zal werken.
In 2023 startten we een proef met zogenaamde infiltratiegeulen op de Amerongse Berg. Die geulen, die we zelf hebben gegraven, moeten voorkomen dat regenwater naar Amerongen stroomt en vervolgens het riool in. Met de geulen wordt het water als het ware omgeleid, zodat het in het bos blijft en daar in de grond wegzakt.
Voor een andere proef maken we gebruik van geulen op de Heuvelrug die er al waren. Vroeger werden zogenaamde sprengen gegraven tot het grondwater werd bereikt. Hier kon men zich bijvoorbeeld in wassen. De meeste sprengen op de Heuvelrug zijn al lang geleden drooggevallen, maar in de bossen van Zeist gaven we ze een nieuwe functie. Samen met partners zorgen we dat het water hier opnieuw kan stromen. In 2023 werd hier een reportage overgemaakt door RTV Utrecht.