Waterveiligheid
Veilige dijken beschermen ons tegen overstromingen. De belangrijkste dijk in ons gebied is de Lekdijk tussen Amerongen en Schoonhoven. De Lekdijk is 55 kilometer lang en beschermt een groot deel van de Randstad. Een doorbraak van Lekdijk zou catastrofaal zijn: een gebied tot Schiphol loopt dan onder water. Ook op lokaal niveau controleren en onderhouden we meer dan vierhonderd kilometer aan regionale dijken. Deze beschermen tegen overstromingen als gevolg van extreme regenval.
Ambities, kansen en uitdagingen
Het veranderende klimaat stelt het waterschap voor nieuwe uitdagingen. Er stroomt meer water vanuit andere landen in de rivier de Lek. Ook is er een grotere kans op extreme neerslag en langdurige perioden van droogte. We bereiden de dijken hier zo goed mogelijk op voor. We leggen voor het regionale watersysteem waterbuffers aan om het teveel aan water op te kunnen vangen. We bestrijden muskusratten in een groot gebied en adviseren bij de inrichting van de openbare ruimte om het risico op wateroverlast zoveel mogelijk te beperken. De toenemende weersextremen vragen bovendien een sterke crisisorganisatie, zodat we goed voorbereid zijn op het moment dat het mis (dreigt) te gaan. In 2023 organiseerden we een grote crisisoefening over ernstige wateroverlast.
2023 uitgelicht
Sterke Lekdijk
Onze belangrijkste dijk moet uiterlijk in 2050 voldoen aan de veiligheidsnormen van de Waterwet. In 2023 berekenden we dat 14,4 van de 55 kilometer dijk aan de normen voldoet.
Om het werk behapbaar te houden is het project opgeknipt in zeven deeltrajecten. Elk traject heeft eigen kenmerken en bodemgesteldheid. Per traject bepalen we samen met omwonenden en grondeigenaren de meest passende oplossingen voor een veilige dijk in hun leefomgeving.
Het project Sterke Lekdijk is onderdeel van het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma.
In 2023 sloten we de verkenningsfase voor alle zeven deeltrajecten af. Dat betekent dat we nu voor de hele Lekdijk een beeld hebben hoe die er straks uit komt te zien. Een mijlpaal voor het project Sterke Lekdijk.
Waar voor de overige deelprojecten de uitvoering van het werk nog moet beginnen, is het bij Salmsteke in volle gang. In 2023 leverden we hier een compleet nieuwe uiterwaard op. In de uiterwaard is nu een zogenaamde getijdegeul met ruimte voor de natuur, een zwemplas, wandelpaden en een tijdelijke horecagelegenheid.
Door te werken met elektrische machines en een kraan op waterstof bespaarden we veel CO2-uitstoot (ongeveer 40%). Dat past in onze ambitie om meer emissieloos te gaan werken. Ook werken we zo duurzaam mogelijk. De grond die we hebben moeten afgraven, is grotendeels afgevoerd met schepen en op andere plekken hergebruikt bij onder meer woningbouw.
Fotograaf: Dennis Wisse (fotobureau Roel Dijkstra)
In 2023 heeft het bestuur groen licht gegeven om in de dijk bij Salmsteke een Prolock filterscherm te plaatsen. Dit is een innovatieve oplossing die piping tegengaat. Bij piping ontstaat een kanaal (pipe) onder de dijk, waarbij zand en grond wegspoelt waardoor de dijk instabiel kan worden.
Bekijk de video voor meer informatie over het project.
Regionale dijken
Onze kleinere, regionale dijken worden iedere twaalf jaar onder de loep genomen: is zo’n dijk bijvoorbeeld nog wel hoog genoeg en zien we kwetsbaarheden die kunnen leiden tot een verzakking? Als het nodig is, versterken we de dijk. Bij extreem weer, zoals langdurige droogte, voeren we extra inspecties uit. Door uitdroging kunnen dijken scheuren en kwetsbaarder worden.
Tussen Achthoven-Oost en Hekendorp stonden aan de noordkant van de Gekanaliseerde Hollandsche IJssel twee dijken: één vlak aan het water en één verder het land in. In 2023 startten we met een project om deze dijken samen te brengen naar één dijk aan het water. Deze moet aan strengere normen voldoen.
Het land erachter wordt zo beter beschermd en kan eventueel voor andere doeleinden worden gebruikt. We voeren het werk uit met oog voor biodiversiteit: waar mogelijk leggen we natuurvriendelijke oevers aan zodat planten en dieren meer ruimte krijgen.
In 2023 versterkten we de Meijekade in de buurt van Zegveld. We werkten op drie plekken: op één plek verhoogden we over een lengte van 300 meter de dijk. Op de tweede plek legden we een zogenaamde tuimelkade aan, die een deel van de dijk extra hoogte geeft. Op de derde plek brachten we een stalen damwand in de dijk aan. Deze steekt ongeveer een halve meter boven de grond uit en bevat gaatjes, zodat planten daar ‘doorheen’ kunnen groeien.
Bekijk de video over project Meijekade.
Muskusratten
Ons waterrijke gebied is een ideale leefomgeving voor muskusratten. In dijken kunnen ze een veilig hol graven. De gangenstelsels die muskusratten graven kunnen een dijk instabiel maken. Om de dijken te beschermen, hebben we de wettelijke taak om muskusratten te bestrijden. Dat doen we in samenwerking met vijf andere waterschappen.
In 2023 vingen onze medewerkers in het veld 2.806 muskusratten. Het jaar ervoor werden 2.530 muskusratten gevangen. De meeste muskusratten zijn gevangen in het westelijke en noordwestelijke deel van ons gebied. Dat is niet onlogisch: daar bevinden zich de meeste sloten en kleinere dijken en kades. Afgezet tegen het aantal sloten en andere watergangen in ons gebied, is er in 2023 één muskusrat per vier kilometer sloot gevangen. Daarmee blijft het veiligheidsniveau hoog.
In 2023 organiseerden we een grote actie waarbij muskusrattenbeheerders uit heel Nederland muskusratten vingen in de Krimpenerwaard. De populatie muskusratten in dat gebied is van oudsher namelijk hoog. Voor het eerst werkten we op zo'n grote schaal samen en de cijfers liegen er niet om:
- In 10 weken bijna 5000 kilometer sloot afgespeurd.
- 150 mensen in actie.
- Bijna 3300 muskusratten gevangen.
- 0,63 vangsten per kilometer sloot.
Bekijk de video over de actie.
Crisisbeheersing
Het weer wordt steeds extremer. Vanuit het niets kan lokaal ineens een recordhoeveelheid neerslag vallen, wat kan leiden tot wateroverlast. Des te belangrijker om voorbereid te zijn op een mogelijke crisis. In november 2023 organiseerden we met netwerkpartners een grootschalige crisisoefening. Eind 2023 werd het door hoogwater ook in de dagelijkse praktijk echt spannend. Meer dan 140 waterschappers draaiden tijdens de feestdagen extra diensten om dijken te controleren en onveilige situaties op te lossen.
Collega Mariël Nieuwenhuis, crisiscoördinator, vertelt in een interview meer over de crisisoefening en het hoogwater.
