"Afvalwater: eigenlijk een achterhaalde term."
Afvalwater heet niet voor niets zo. Het bevat veel zaken die waardeloos lijken en waar je op het eerste gezicht niets (meer) mee kunt. Denk aan ontlasting, zeepresten en wc-papier. Er was een tijd waarin alles dat overbleef na zuivering van het afvalwater, vernietigd werd. Maar tegenwoordig kunnen er allerlei grondstoffen uit afvalwater worden teruggewonnen. Ook kan zogenaamde restwarmte die op een zuiveringsinstallatie vrijkomt, nuttig worden ingezet. Eric van der Zandt, business developer circulaire economie bij het waterschap, vertelt er meer over.
Wat voor grondstoffen kunnen er worden teruggewonnen?
“In slib, zeg maar het spul dat overblijft nadat het afvalwater is gereinigd, zit onder meer fosfor. We kunnen dit op verschillende manieren uit het slib halen, bijvoorbeeld wanneer we het slib verbranden. Eerder in het proces kunnen we kaumera uit het afvalwater halen. Dit is een stof die ontstaat uit bacteriën die aan het werk zijn tijdens het zuiveringsproces. En dan hebben we nog cellulose. Dat kunnen we halen we uit al het wc-papier dat op een zuiveringsinstallatie binnenkomt. In 2023 zijn we daarmee gestart op de zuiveringsinstallatie in Leidsche Rijn.”
Wat kun je precies met die grondstoffen?
“Fosfor wordt gebruikt om kunstmest mee te maken. Kaumera is een grondstof die verschillende toepassingen heeft. Het is onder meer een grondstof voor bio-bouwmaterialen.”
En cellulose?
“In 2023 zijn we op de zuiveringsinstallatie Leidsche Rijn begonnen met cellulose uit wc-papier halen. Het is wereldwijd de eerste in zijn soort, dus daar zijn we best een beetje trots op. De zuiveringsinstallatie in Zeist, die we volledig gaan vernieuwen, wordt de volgende locatie waar we cellulose gaan terugwinnen. Cellulose wordt bijvoorbeeld verwerkt in asfalt, waarin het werkt als een soort bindmiddel. De cellulose die we uit het afvalwater halen, verkopen we aan een bedrijf dat wegen onderhoudt en aanlegt.”
Kun je nog meer met cellulose?
“In combinatie met andere stoffen kan het worden gebruikt om biologische bouwmaterialen te produceren. Daarmee kan vervolgens van alles worden gemaakt: van picknickbanken tot dingen die wij zelf weer kunnen gebruiken: damwanden en oeverbescherming, om maar iets te noemen. Dit soort producten wordt gemaakt door cellulose te ‘mengen’ met plastic dat niet langer kan worden gerecycled en zo toch nog een doel heeft. Een product van deze materialenmix kan tientallen jaren meegaan. Wanneer het aan het einde van zijn levensduur is, kan het worden vermalen en opnieuw worden gebruikt. Over duurzaamheid gesproken! Momenteel zijn we dit aan het testen.”
Kun je iets vertellen over hoe cellulose uit afvalwater wordt gehaald?
“Eigenlijk is het vrij eenvoudig: op de zuiveringsinstallatie Leidsche Rijn hebben we een grote fijnzeef geïnstalleerd die al het wc-papier, of wat daarvan over is, uit het water haalt. Dit wordt vervolgens gedroogd en in die vorm is het al zo goed als geschikt om te verkopen.”
Is het reinigen van het afvalwater dat overblijft daarmee eenvoudiger geworden?
“Jazeker! Omdat we het wc-papier eruit halen voordat het afvalwater het zuiveringsproces ingaat, merken we dat de bacteriën die het zuiveringswerk doen dat sneller en beter doen. Het reinigen verloopt daardoor efficiënter en er is minder energie nodig. Daarnaast gaat er minder slib naar de verbrandingsoven. En er zijn op de zuiveringsinstallatie Leidsche Rijn nu minder verstoppingen. Voor de collega’s die verstoppingen moeten verhelpen is dat ook een voordeel.”
Waren er in 2023 meer mijlpalen?
“Op de zuiveringsinstallatie in Utrecht heeft Eneco een installatie gebouwd waarmee warmte uit afvalwater wordt onttrokken en die vervolgens kan worden ‘geleverd’ aan inwoners in de omgeving. Met deze innovatieve voorziening worden straks in totaal maar liefst 10.000 inwoners van warmte voorzien. Deze groene bron van warmte is onze bijdrage aan de warmtetransitie en zorgt ervoor dat onze klimaatvoetafdruk weer wat kleiner wordt.”
