Aquathermie, waarom?
Nederland wil in 2050 van het aardgas af zijn. Dit betekent dat voor alles wat we nu op gas doen een alternatief moet komen, zoals elektrisch koken of anders verwarmen. Om dat goed te doen, zoeken we naar nieuwe duurzame warmtebronnen. Eén van die duurzame warmtebronnen is aquathermie.
Wat is aquathermie?
Aquathermie is het verwarmen en koelen van gebouwen door het gebruik van thermische energie (warmte en kou) uit oppervlaktewater (TEO), afvalwater (TEA) of drinkwater (TED).
De warmte uit het water wordt, als dat nodig is, opgeslagen in de bodem en daarna opgewaardeerd met een warmtepomp. Dat kan centraal met een collectieve warmtepomp of met een warmtepomp per gebouw. Daarnaast is er een warmtenet nodig dat koud, lauw of warm water naar de gebouwen transporteert.
Enorme potentie
Uit onderzoek blijkt dat aquathermie in Nederland ongeveer 50% van alle gebouwen zou kunnen verwarmen. Ons gebied is rijk aan oppervlaktewater en er zijn rioolwaterzuiveringen die duurzame warmte kunnen leveren. Aquathermie is het meest geschikt voor woningen en gebouwen waar de warmte of kou door goede isolatie niet makkelijk naar buiten kan. En die met redelijk lage temperaturen verwarmd kunnen worden. Bijvoorbeeld via vloerverwarming.
Ons waterschap beheert het oppervlaktewater en verwerkt het afvalwater in het gebied. Daarom hebben wij een belangrijke rol in de ontwikkeling van aquathermie. We hebben in kaart gebracht hoeveel warmte er uit de verschillende oppervlaktewateren te halen is en hoeveel uit de rioolwaterzuiveringen. Dat is te zien op deze kaart.
Voor het verwarmen van een gemiddeld geïsoleerde woning is tussen 30 en 40 GJ per jaar nodig. Aquathermie kan dat leveren. Dat betekent dat we actief met gemeenten, ondernemers of direct met bewoners kunnen onderzoeken of aquathermie voor hun verwarming (en koeling) een oplossing kan zijn.
Mogelijkheden voor aquathermie bij u in de buurt
Wilt u weten of er bij u in de buurt mogelijkheden zijn voor aquathermie? Bekijk dan deze kaart.
Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden ondersteunt particulieren of brede initiatieven bij haalbaarheidstudies met kennis, mensen of financiering. Dus neem contact met ons op als u kansen ziet voor uw buurt of meer informatie wilt.
Video opbouw warmtepomp Eneco
Randvoorwaarden
Aquathermie is nog vrij nieuw. Daarom zijn er nog een aantal onzekerheden waarmee we – vooral bij TEO – rekening moeten houden.
Gevolgen voor de ecologie:
- Door warmte aan oppervlaktewater te onttrekken, koel je het water een beetje af. Dat kan positief zijn voor de waterkwaliteit in de zomer, omdat koeler water de kans op algenbloei verkleint. Het is onzeker of het ook negatieve effecten kan hebben, bijvoorbeeld voor trekkende en paaiende vissen.
- Bij grote TEO-installaties wordt het water vaak gefilterd voordat het door de warmtewisselaar wordt geleid. Niet alleen stofdeeltjes, maar bijvoorbeeld ook plankton (voedsel voor waterorganismen) wordt dan uit het water gefilterd.
- Het waterschap denkt mee en adviseert over hoe deze effecten verkleind of gecompenseerd kunnen worden.
Kosten en regels bij gebruik van een warmte-koude opslag (WKO):
- Bij TEO wordt vaak gebruik gemaakt van een WKO. Oppervlaktewater koelt in de winter namelijk zo ver af, dat er beperkt warmte uit te halen is. Juist wanneer de warmte nodig is om gebouwen te verwarmen. In een WKO wordt warmte in de zomer in de bodem opgeslagen en in de winter benut. Aan de aanleg en het beheer zijn echter hoge kosten verbonden en niet op elke plek kan een WKO worden toegepast. In grondwaterbeschermingsgebieden is een WKO bijvoorbeeld niet toegestaan.
Voordelen van aquathermie
- Duurzame warmte
- Betrouwbare energiebron
- Verbetert de waterkwaliteit
- Veel energiepotentie
Nadelen van aquathermie
- Hogere kosten wanneer een WKO wordt gebruikt
- Complex proces in verband met vergunningen (TEO) en eventueel het ontwikkelen van een warmtenet
- Invloed op ecologie kan extra maatregelen vragen