Muskusrattenbeheer

Waterschappen in Nederland zijn wettelijk verplicht om dijken, oevers en kanalen te beschermen tegen schade van muskusratten. De schade is tot nu toe alleen te voorkomen door ze actief te bestrijden. Muskusratten horen van oudsher niet in Nederland thuis; ze zijn hier door menselijk handelen beland en hebben bij ons geen natuurlijke vijanden. Zonder ingrijpen kunnen ze zich volop vermenigvuldigen en komt de (water)veiligheid in Nederland in gevaar.

Klik voor een vergroting (afbeelding: Foto zwemmende muskusrat Rob Wirtz)

In beeld: waarom we muskusratten bestrijden

youtube

Waarom bestrijden we muskusratten?

Beschadiging watersysteem

Muskus- en beverratten zijn echte gravers. Een muskusrat verzet maar liefst dertien kruiwagens grond per jaar. Ze graven hun holen en gangenstelsels in met name de dijken en oevers. Dit tast de stabiliteit van onze dijken en oevers aan, met alle gevolgen van dien. Veel van de weggegraven grond komt in sloten en kanalen terecht, waardoor de waterafvoer stagneert.

Nauwelijks natuurlijke vijanden

Muskusratten planten zich razendsnel voort en hebben in Nederland nauwelijks natuurlijke vijanden. In ons zachte klimaat kan een vrouwtjesmuskusrat drie keer per jaar jongen krijgen. Gemiddeld krijgt een muskusrat 5 à 8 jongen per worp. Dit is een voortplantingssnelheid die de beheerders van de dijken en kades voor grote problemen stelt.

Inzetten van speurhonden

Een slimme muskusrat kan zich goed verstoppen, maar een goed getrainde speurhond kan een muskusrat al op meer dan 50 meter ruiken. Als de honden aanslaan op een vers spoor van muskusratten, is het aan de muskusratbeheerders om de gebruikelijke werkwijze te hanteren en een val te zetten. Er heerst enthousiasme over de inzet van speurhonden als hulpmiddel. Honden vinden het mooi en ook beheerders werken graag samen met een speurhond.

Vakspecialisten

Het opsporen en vangen van muskusratten vereist ervaring en techniek. Alle beheerders zijn opgeleid om hun werk zo effectief en diervriendelijk mogelijk te kunnen doen. Door opleiding en werkervaring heeft de beheerder kennis van de flora en fauna, de natuurwetgeving en de waterwereld. Het vangen van muskusratten gaat met veel zorgvuldigheid. Muskusratbeheerders werken volgens de landelijk afgesproken gedragscode voor bestrijding van muskus-en beverratten.

Innovatie

Met speciale drones voeren we inspecties uit. Deze drones zijn uitgerust met een zogenaamde infrarood camera inclusief een hoge resolutie camera om foto’s te maken. De camera toont de actuele temperaturen van een dijk of oever en met verschillende kleuren worden de verschillende temperaturen aangeven. Zwakke plekken of gaten in een dijk, veroorzaakt door muskusratten, zijn op de beelden goed te signaleren.

Is het een muskusrat, een beverrat of toch een bruine rat?

De muskusrat wordt weleens met andere knaagdieren verward. Vooral met de woelrat, bruine rat en beverrat. Omdat de muskusrat vaak met deze knaagdieren wordt verward, zetten we de verschillen hiernaast even op een rijtje:

De muskusrat

leeft bij water
zwemt met zijn rug boven water
heeft een stompe neus, oren zijn nauwelijks zichtbaar
zijn staart is aan de zijkanten afgeplat, als bij een paling

De beverrat

leeft bij water
zwemt vaak met zijn rug boven water
oranje voortanden, enorme snorharen
dunne, ronde staart

De bruine rat

leeft vaak bij huis of schuur
zwemt met alleen kop boven water
spitse neus
korte, dikke en kale staart

Wat zijn invasieve exoten?

Invasieve exoten zijn dieren die hier oorspronkelijk niet thuishoren. Inheemse soorten raken bovendien verdrukt door invasieve exoten en kunnen gedeeltelijk of zelfs geheel verdwijnen. Invasieve exoten zoals de muskusrat, maar ook de Amerikaanse rivierkreeft, tasten bovendien onze weilanden en oevers aan. De Amerikaanse rivierkreeft graaft, net zoals de muskusrat, graag tunnels waardoor onze dijken beschadigd raken. Ze brengen schade toe aan de watervegetatie en verhogen daarmee de troebelheid van het water. De rode Amerikaanse rivierkreeft is ook drager van een parasitaire schimmel die dodelijk is voor onze lokale rivierkreeften.

Samenwerking waterschappen in West- en Midden-Nederland

West- en Midden-Nederland bestaat voor een groot deel uit polders en veenweidegebied. Dit is land dat lager ligt dan het omliggende water en dat moeten we beschermen tegen overstromingen. Er zijn ongeveer honderd muskusrattenbestrijders in de werkgebieden van deze waterschappen actief en ze zijn allemaal in dienst bij Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden.