Hoogwaterpiek valt samen met start herdenking dijkdoorbraak van 400 jaar geleden

De vierde hoogwaterpiek van deze winter passeert vandaag het gebied van De Stichtse Rijnlanden. Dat levert geen gevaar op voor de waterveiligheid. Dat was 400 jaar geleden wel anders: toen brak de Lekdijk door bij ’t Waal (nu gemeente Houten). Het water van de Lek stond na een paar dagen tot in de grachten van Amsterdam, en reikte tot ver achter Gouda: een nationale ramp. Die historische gebeurtenis grijpt het waterschap aan om het waterbewustzijn van zijn inwoners te vergroten: met gastlessen op Houtense middelbare scholen, video-items op RTV Utrecht en een fietsroute langs historische plekken.

Waterbewustzijn

“Weinig inwoners van ons gebied weten hoe hoog bij hen het water komt als de Lekdijk doorbreekt en wat ze in dat geval zouden moeten doen”, zegt Willem van der Steeg, hoogheemraad voor onder andere waterbewustzijn en cultuurhistorie. “Vandaar dat we de historische gebeurtenissen van 1624 aangrijpen om hier extra aandacht aan te besteden. Want als de Lekdijk nu doorbreekt, kan het water nog steeds tot Amsterdam komen.”

Spannend boek

“De notulen van dijkgraaf en hoogheemraden van onze rechtsvoorganger Hoogheemraadschap Lekdijk Bovendams van januari 1624 lezen als een spannend boek”, vertelt Van der Steeg. “Daarin staat precies beschreven hoe de toenmalige bestuurders te werk gingen. Ze werden erop uitgestuurd om rijshout (wilgentakken), klei en schepen in te kopen, om het gat in de dijk te dichten. Ook schreven onze voorgangers een brief aan prins Maurits, en aan de hoogheemraadschappen Delfland, Rijnland, Schieland en Amstelland, om hun hulp te vragen.”

Herstel van de dijk en de financiering ervan

Hoe het gat in de dijk werd gedicht is vastgelegd op een prent en een schilderij, die nog steeds te zien zijn in het waterschapskantoor van De Stichtse Rijnlanden. De veertienjarige Ian Both legde de aanleg van een (tijdelijke) ringdijk om het gat vast. In december 1624 gaf de toenmalige kameraar (penningmeester) meer dan vijftig obligaties uit om het definitieve herstel van de dijk te financieren. Eén daarvan is tegenwoordig de oudste obligatie ter wereld, waarop nog steeds rente wordt uitbetaald: namelijk door De Stichtse Rijnlanden! Het is de bedoeling dat de New York Stock Exchange, de huidige eigenaar van die eeuwigdurende obligatie, de rente in december komt innen.

Bekijk de tijdlijn van de gebeurtenissen van het jaar 1624 op de herdenkingspagina van het waterschap: De dijkdoorbraak van 1624 - HDSR

Gastlessen: wat doe je bij een grote overstroming?

Tien klassen van College De Heemlanden en Yuverta vmbo in Houten krijgen de komende weken op een speelse manier gastlessen van het waterschap over de Lekdijk en wat te doen bij een overstroming. Ze voeren een dijk-bezwijkproef uit en spelen ‘het zolderspel’. Daarmee ontdekken ze wat je wel en niet mee moet nemen naar je zolder, als jouw huis en wijk overstromen. Die kans is weliswaar erg klein, maar nooit helemaal nul. Van der Steeg: “Natuurlijk doen we er alles aan om een herhaling van zo’n ramp als in 1624 te voorkomen, door versterking van de Lekdijk en door met onze crisisorganisatie te oefenen. Maar helemaal uitsluiten kunnen we een dijkdoorbraak niet. En door klimaatverandering zullen perioden van hoogwater op de Lek steeds vaker voorkomen, en extremer zijn. We kunnen maar beter voorbereid zijn!”

De komende weken besteedt RTV Utrecht aandacht aan de herdenking van de dijkdoorbraak in 1624 met korte video-items, en eind 2024 een documentaire. Ook komt in mei een herdenkingsfietsroute uit.