Sluizen en stuwen
Waar waterpeilen in kanalen en rivieren verschillen, vind je sluizen en stuwen.
Schutsluizen zijn bedoeld om schepen van het ene naar het andere waterniveau te brengen; stuwen, inlaten en dam- en keersluizen zorgen voor het tegenhouden of juist transporteren van water.
Sluis/stuwcomplex in Werkhoven
Deze sluis en stuw zijn gebouwd als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Kromme Rijn werd door bochtafsnijding en kanalisatie geschikt gemaakt voor aanvoer van water voor de inundatie. Daardoor duurde het onder water zetten nog maar vier tot twaalf dagen in plaats van een maand.
De sluis is Rijksmonument en wordt alleen nog gebruikt voor het schutten van werkboten. De stuw is volautomatisch en is voorzien van een vispassage.
Oude Sluis in Nieuwegein
Al sinds 1373 was hier een schutsluis voor schepen tussen de Lek en de Vaartsche Rijn, en een waterinlaat. De sluis was van groot strategisch belang voor de stad Utrecht, vandaar dat die stad tot 1995 eigenaar was.
De sluis speelde ook een belangrijke rol als inundatie-station voor de Oude en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De sluis is Rijksmonument en nog steeds in gebruik als waterinlaat.
De Waaiersluis in de IJssel in Gouda
Deze in 1860 geopende sluis heeft naast twee waaierdeuren binnen- en buiteneb- en vloeddeuren. Het is één van de weinige sluizen van dit type die in Nederland zijn gebouwd.
Waterbouwkundige Jan Blanken paste hier voor het eerst de waaierdeur toe, die tegen de stroom in geopend kan worden. De sluis is een Rijksmonument en wordt veel gebruikt door de recreatievaart, maar ook voor het spuien en keren van water.
Sluisdeuren Romeinsbrug
Deze deuren onder de Romeinsbrug in Oudewater vormen onderdeel van de dijk langs de Gekanaliseerde Hollandse IJssel en kunnen worden gesloten bij een hoog peil op deze rivier. De oorspronkelijke deuren dateren uit 1719.
Sluis in de Linschoten in Oudewater
Schutsluis met sluiswachterswoning; al sinds 1367 is er in de Linschoten een sluis. In de huidige vorm dateert de sluis (deels) uit 1767.
Haanwijkersluis in Harmelen
De Haanwijkersluis in Harmelen is in 1660 gebouwd en is een Rijksmonument. De schutsluis kwam in de één van de drie dammen die het scheepvaartverkeer tussen Utrecht en Leiden belemmerden. De Staten van Utrecht droegen dan ook bij in de kosten van de sluis, 4229 gulden.
De sluis is nog steeds in gebruik voor de recreatievaart.
Zelf sluizen bekijken in ons gebied?
Beng dan eens een bezoek aan het oude schippersdorp Vreeswijk in Nieuwegein. Daar vind je vlak bij elkaar de Oude Sluis, de Rijkshulpschutsluis, de Koninginnensluis en de Beatrixsluis.
Op de Museumwerf kom je meer te weten over het leven van schippers in vroeger tijden. Een rondleiding met gids behoort ook tot de mogelijkheden.